Ortodoksja i herezje. Historia szukania prawdy w pierwszych wiekach Kościoła

Wciągająca opowieść o szukaniu rozumienia wiary i o zmaganiach z jej wypaczeniami. A także o tym, jak łatwo przekraczało się granicę ortodoksyjnego myślenia, kiedy żadne formuły nie były uznane za niepodważalne. Jednak to właśnie pierwsze poszukiwania apostołów, ewangelistów oraz Ojców Kościoła pozwalały dotknąć tajemnicy życia wiecznego, Trójcy Świętej, grzechu pierworodnego czy znaczenia chrztu. W jaki zatem sposób kształtował się zbiór chrześcijańskich dogmatów? Dlaczego przy tym pojawiało się tak wiele herezji? Jakiej lekcji udzielają nam nieustannie Ojcowie Kościoła? Mistrzowska opowieść znawcy historii chrześcijaństwa stanowi dopełnienie książki Herezje – tym razem śledzimy z autorem narodziny chrześcijańskiej ortodoksji.

"Wszyscy chrześcijanie pierwszego pokolenia byli Żydami i mieli ukształtowaną mentalność poprzez wieki czytania Pisma Świętego, słuchanie interpretacji rabinów, zakorzenione zwyczaje religijne i własne wyobrażenia. Od pobożnego Żyda wymagano, by zachowywał Prawo, a nie by je rozumiał. Interpretacje rabinów mogły się nie zgadzać, różne szkoły rabinackie mogły się kłócić o znaczenie takiego czy innego fragmentu Pisma, ale ważne było, by je czytać i szanować, a przepisy zachowywać. Takie różnice w rozumieniu dotyczyły też przyjścia Mesjasza. Faryzeusze wierzyli, że miałby on być od Boga przychodzącym aniołem albo duchem, który przyniesie dar zmartwychwstania. Obawiali się przy tym, że przyjdzie on sądzić bez miłosierdzia i pardonu. Trudno orzec, czy bardziej czekali na Mesjasza, czy też bali się, że przyjdzie. Do faryzeuszy zaliczała się większość rabinów i tak zwanych uczonych w Piśmie. Saduceusze, związani z kastą kapłańską, utrzymywali z kolei, że będzie On wielkim Wodzem, który poderwie naród do zwycięskiej walki z wszelkimi wrogami i zapewni Izraelowi wieczne panowanie na świecie; było to dla nich ważniejsze niż zmartwychwstanie poszczególnych ludzi: przede wszystkim liczył się Naród."

Henryk Pietras SJ (ur. 1954) – profesor patrologii na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie i w Akademii Katolickiej w Warszawie – Collegium Bobolanum. Opublikował wiele książek, m.in. Początki teologii Kościoła oraz Eschatologię Kościoła pierwszych czterech wieków.